Lễ hội Hoa Ban và Cuộc thi Người đẹp Hoa Ban năm 2022
Lễ hội Hoa Ban là sự kiện văn hóa tiêu biểu, thường niên của tỉnh Điện Biên, tổ chức lần đầu tiên vào năm 2014, gắn với sự kiện chào mừng kỷ niệm 60 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ. Lễ hội khai mạc tại thành phố Điện Biên Phủ vào thời điểm trung tuần tháng 3 hằng năm khi hoa ban bắt đầu nở trắng cả núi rừng Tây Bắc nhằm giới thiệu, bảo tồn, phát huy các loại hình di sản văn hóa dân tộc của tỉnh Điện Biên; gắn bảo tồn văn hóa với phát huy tiềm năng thế mạnh du lịch, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong thời kỳ đổi mới, hội nhập và phát triển. Đồng thời, với hình tượng xuyên suốt là Hoa Ban, Lễ hội còn là dịp để tôn vinh Hoa Ban với vị thế là biểu trưng cho mảnh đất và con người Điện Biên nói riêng, vùng Tây Bắc nói chung; góp phần xây dựng và quảng bá thành công thương hiệu du lịch tỉnh Điện Biên tới đông đảo Nhân dân cả nước và bạn bè quốc tế.
Loài hoa đi từ huyền thoại vào đời sống
Những cánh trắng mỏng manh tinh khôi, nhấn nhá sắc hồng, sắc tím thơ mộng cùng hương thơm thoảng nhẹ của hoa ban làm xao xuyến bao trái tim, viết nên bao vần thơ, câu hát. Nhắc đến hoa ban là nhắc đến mảnh đất Điện Biên, Tây Bắc - bao la hùng vĩ mà lãng mạn sắc hoa. Mùa xuân đến, giữa bao la chồi non, lộc biếc đại ngàn, những cây ban trút lá khẳng khiu vươn cao, dồn nhựa sống nuôi những nụ hoa. Tháng 3 về, từng cây, từng cành, từng chùm hoa bung nở trắng bồng bềnh như mây, “trôi” lưng chừng đồi, trải xuống thung sâu, rồi vắt lên đỉnh núi cao sừng sững. Từ đất sỏi cằn cỗi hay vách đá cheo leo, cây ban vẫn mạnh mẽ vươn mình làm đẹp cho núi rừng. Nhìn thoáng qua chúng ta chắc chắn sẽ băn khoăn hỏi có phải là hoa giả không, vì cây rụng gần hết lá, hoa chi chít từng chùm trắng muốt. Đặc trưng của loài hoa này, trông tinh khôi, thuần khiết mà thơm dịu ngọt. Không chỉ tham quan các di tích và làng bản, các bạn hãy nhờ người hướng dẫn đưa đi “check in” một số điểm nhiều cây hoa ban trong TP. Điện Biên Phủ”.
Đẹp là thế, loài hoa ban còn thêm huyền ảo, như thực như hư, cuốn hút mạnh mẽ khi đi vào huyền thoại và đời sống văn hóa, tâm linh của đồng bào dân tộc Thái Tây Bắc nói chung, Điện Biên nói riêng. Có lẽ hầu hết mọi người đều biết về câu chuyện tình yêu ngang trái nhưng thủy chung son sắt của chàng Khum, nàng Ban - đôi trai gái dân tộc Thái. Tên của nàng được đặt cho loài hoa. Câu chuyện tình này có ý nghĩa đặc biệt với đồng bào dân tộc Thái. Có lẽ bởi vậy mà ban thường được ẩn dụ, so sánh với hình ảnh người con gái Thái tuổi đôi mươi rực rỡ mà mộc mạc, tinh khôi. Hoa ban được ca ngợi, tôn thờ, biểu tượng hóa, dần dần đi vào tâm linh người Thái, sinh ra các nghi thức, lễ hội. Rồi từ năm này qua năm khác, thế hệ này qua thế hệ khác, hoa ban trở nên thân thuộc, song hành cùng dân tộc Thái, đi vào mọi hoạt động văn hóa và trở thành một biểu tượng muôn đời của một dân tộc giàu bản sắc.
Hoa ban đi vào thơ, ca, nhạc, họa. Dù ở thể loại văn học, nghệ thuật nào, hoa ban cũng tượng trưng cho vẻ đẹp cao quý trong tâm hồn, tính cách con người. Các tác giả thường lấy hoa ban làm thước đo để đánh giá đạo đức, tư tưởng, tình cảm. Đó chính là điều làm cho các tác phẩm văn học của người Thái thêm thi vị và mang tính nhân văn sâu sắc. Lấy cảm hứng từ hoa ban, các nghệ nhân, đội văn nghệ quần chúng dân tộc Thái cũng đã sáng tạo, gìn giữ những điệu múa về loài hoa đẹp này, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ cộng đồng, và ngày nay góp phần tạo ấn tượng với du khách. Không chỉ nuôi dưỡng cội nguồn văn hóa truyền thống dân tộc Thái, mà ban còn có rất nhiều công dụng trong đời sống thường ngày. Vỏ cây ban là bài thuốc quý lưu truyền từ bao đời nay. Hoa, ngọn ban là món ăn ngon đặc trưng, được trân trọng mời khách quý...
Khát vọng miền hoa ban
Với vẻ đẹp và ý nghĩa, cùng sự gắn bó ấy, hoa ban trở thành biểu tượng của đất và người Điện Biên. Ngày nay dọc tuyến đường dẫn vào các di tích lịch sử chiến trường xưa, các con phố trong lòng chảo Mường Thanh... đâu đâu cũng thấy sắc trắng hoa ban. Hoa ban không chỉ gợi nhắc huyền thoại, mà còn báo hiệu những ngày hội vui rộn rã. Đã trở thành hoạt động thường niên và “thương hiệu” của Tây Bắc, tháng 3 về, người dân địa phương và du khách muôn nơi lại đổ về Điện Biên để chứng kiến, tham gia các hoạt động vui chơi, văn hóa, văn nghệ mang đậm bản sắc truyền thống các dân tộc trong khuôn khổ Lễ hội Hoa ban.
Lễ hội thể hiện tấm lòng tôn kính tri ân của nhân dân tưởng nhớ công lao to lớn của các vị nhân thần tiền bối và cầu cho quốc thái, dân an, bản mường no ấm, quanh năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, gia đình hạnh phúc…
Lễ hội Hoa Ban thể hiện nét văn hóa tâm linh trong đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc Thái với tâm nguyện thỉnh bái “Then” – vị thần tối cao trong hàng ngũ thánh thần theo quan niệm của người Thái; thỉnh bái “nàng Ban” – một nữ nhân vật huyền thoại biểu thị cho sự trinh trắng của người thiếu nữ Thái và tình yêu đôi lứa thuỷ chung; thỉnh bái ma trời, ma mường, ma núi, ma sông… phù hộ cho mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt, vạn vật đơm hoa, kết trái, cho lứa đôi hạnh phúc và phù hộ cho cuộc sống của dân bản luôn đầm ấm, yên vui.
Dưới ánh trăng non mờ ảo, hoa ban trắng điểm những giọt sương ánh lên một màu tinh khiết trên nền xanh của núi rừng, những cô gái Thái trong trang phục áo cóm, lấp lánh hàng khuy bạc e ấp bên những chàng trai mình yêu mến. Họ tin rằng, tỏ tình trong đêm hội Hoa Ban thì sẽ có được một tình yêu chung thủy như chuyện tình của nàng Ban và chàng Khum…Lễ hội hoa Ban là ngày vui của họ hàng, của bản, mường và là dịp cho trai gái gặp gỡ, hò hẹn nhau.
Lễ hội hoa ban từ lâu đã trở thành niềm tự hào trong tiềm thức của mỗi người dân Điện Biên. Lễ hội không chỉ khắc họa rõ nét vẻ đẹp văn hóa, tinh thần của hoa ban trong đời sống của đồng bào các dân tộc, mà còn trở thành điểm nhấn, mang đến sự bứt phá trong phát triển kinh tế du lịch. Lễ hội hoa ban Điện Biên đã được tổ chức qua 8 mùa ban nở và 6 lần tổ chức, đến nay, Lễ hội hoa ban đã trở thành 1 sản phẩm đặc trưng của du lịch tỉnh nhà, trở thành niềm tự hào của mỗi người dân nơi đây khi giới thiệu về mảnh đất nơi mình sinh sống. Năm 2020 và 2021, do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, Lễ hội hoa ban phải tạm dừng tổ chức trong sự tiếc nuối của người dân và du khách. Điều này cũng ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động du lịch của địa phương - ngành kinh tế vốn được xem là thế mạnh của mảnh đất lửa này. Năm nay, thực hiện Nghị quyết của Chính phủ về thích ứng linh hoạt với dịch bệnh trong tình hình mới, Lễ hội hoa ban được tái khởi động, bắt đầu từ ngày 13/3 tới, dù quy mô phải thu hẹp do dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp. Việc tổ chức Lễ hội hoa ban đã tạo sự phấn khởi trong cộng đồng nhân dân các dân tộc nơi đây.
Năm 2020 và năm 2021 do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, Lễ hội Hoa Ban không được tổ chức theo kế hoạch. Tiếp tục thực hiện chủ trương của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã tham mưu cho UBND tỉnh Điện Biên ban hành Kế hoạch số 3898/KH-UBND ngày 22/11/2021 tổ chức Lễ hội Hoa Ban và Cuộc thi Người đẹp Hoa Ban năm 2022. Theo đó Lễ hội sẽ được diễn ra từ tháng 3 đến tháng 5/2022, trong đó các hoạt động trọng điểm diễn ra từ ngày 11/3 - 14/3/2022 tại thành phố Điện Biên Phủ.
Thông qua chuỗi các hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch phong phú, đa dạng, chứa đựng bản sắc văn hóa dân tộc và đặc trưng lịch sử của miền đất Điện Biên Phủ anh hùng, linh thiêng, Lễ hội hứa hẹn sẽ mang đến không gian văn hóa đa sắc màu, mang đậm dấu ấn của đồng bào các dân tộc tỉnh Điện Biên.
Lễ hội Hoa Ban và Cuộc thi Người đẹp Hoa Ban năm 2022 với chương trình khai mạc Lễ hội Hoa Ban năm 2022 nghệ thuật đặc sắc và màn bắn pháo hoa nổ rực rỡ. Chương trình dự kiến được truyền hình trực tiếp trên kênh VTV Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Điện Biên và được tiếp trên kênh sóng của Đài Truyền hình một số tỉnh, thành phố trong cả nước. Diễu hành văn hóa đường phố: Chủ đề “Đêm hội Hoa Ban”. Bên cạnh đó hoạt động giao lưu, thi đấu thể thao: Gồm các môn giao lưu, thi đấu (Tó mák lẹ; Tung Còn, Tù lu, Bắn nỏ, Giã bánh Dày, Đẩy gậy, Kéo co, Đẩy Xe đạp thồ, Tải đạn) và các hoạt động thể thao trải nghiệm (Bịt mắt đập niêu, Đu quay, Bập bênh, Tung còn giao lưu, Tù lu, Gánh nước qua cầu...) cũng không thể thiếu trong lễ hội. Không gian văn hóa vùng cao: Trưng bày, giới thiệu ẩm thực truyền thống, không gian phiên chợ vùng cao, các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng, văn hóa truyền thống các dân tộc; quảng bá các sản phẩm văn hóa, du lịch; chương trình văn nghệ, giới thiệu dân ca, dân vũ, dân nhạc truyền thống và các hoạt động cộng đồng của đồng bào các dân tộc Điện Biên.. Cuộc thi Người đẹp Hoa Ban năm 2022 nhằm tìm kiếm người đẹp cả về ngoại hình và tâm hồn, có thể quảng bá hình ảnh hoa Ban, những đặc trưng văn hóa, lịch sử mà hiếm vùng đất nào có được. Hoạt động này cũng nhằm truyền tải thông điệp về sự mến khách, thân thiện của Điện Biên luôn chào đón du khách thập phương đến để thưởng thức, trải nghiệm một Điện Biên anh hùng trong quá khứ và vươn lên trong thời kỳ đổi mới và hội nhập.
Trong quan niệm của người Thái, hoa Ban tượng trưng cho ước mơ, hạnh phúc, khát vọng yêu thương, tình yêu chung thủy và sức sống mãnh liệt. Bởi thế, chủ đề “Lung linh miền hoa ban” của Lễ hội Hoa Ban năm nay, mang tính khái quát và hình tượng, thể hiện sự lung linh trong vẻ đẹp của hoa ban cũng như sự thay đổi, tỏa sáng với những thành tựu phát triển trên các lĩnh vực và tiềm năng của tỉnh Điện Biên. Lung linh miền hoa ban - Lung linh Điện Biên cũng là khát vọng mà cấp ủy, chính quyền và nhân dân Điện Biên mong muốn về một Điện Biên bứt phá mạnh mẽ trong giai đoạn tới, đẹp đẽ, tự thân tỏa sáng, tạo sức hút cho các nhà đầu tư và khách du lịch trong, ngoài nước.
* NHỮNG ĐIỂM NHẤN TRONG KHUÔN KHỔ LỄ HỘI HOA BAN VÀ CUỘC THI
NGƯỜI ĐẸP HOA BAN NĂM 2022
1. Chương trình nghệ thuật khai mạc sẽ được dàn dựng với chất lượng nghệ thuật cao, là bản hòa ca về tình đất, tình người Điện Biên, nơi mà vẻ đẹp cốt cách, tâm hồn con người hòa quyện với dòng chảy lịch sử, sắc màu văn hóa và phong cảnh thiên nhiên hùng vĩ.
Từ chất liệu của các loại hình nghệ thuật biểu diễn, đêm khai mạc sẽ mang đến cho các đại biểu, khán giả và du khách những ấn tượng, cảm nhận tuyệt vời về mảnh đất Điện Biên Phủ anh hùng, linh thiêng, tươi đẹp, giàu bản sắc văn hóa và đầy thân thiện mến khách. Ngoài trình diễn nghệ thuật, Ban Tổ chức còn lan tỏa không khí lễ hội thông qua các hoạt động cộng đồng, bao gồm vòng xòe đại đoàn kết, không gian trải nghiệm cộng đồng do các nghệ nhân thực hiện và thưởng thức màn bắn pháo hoa nổ hoành tráng, rực rỡ.
2. Cuộc thi Người đẹp Hoa Ban sẽ là dịp phô diễn vẻ đẹp dung mạo, trí tuệ và tâm hồn của các thiếu nữ Điện Biên - Tây Bắc, qua đó tuyên truyền, giới thiệu, tôn vinh vẻ đẹp, ý nghĩa, giá trị của Hoa Ban gắn với con người và thiên nhiên vùng Điện Biên - Tây Bắc, góp phần làm phong phú thêm sắc màu văn hóa của Lễ hội. Do diễn biến dịch Covid-19 cuộc thi người đẹp hoa ban năm 2022 không tổ chức, nhằm đảm bảo công tác hạn chế dịch bệnh.
3. Chương trình Diễu hành Văn hóa đường phố sẽ do UBND thành phố Điện Biên Phủ chủ trì, thực hiện với lực lượng tham gia diễu hành là các diễn viên quần chúng đến từ các bản văn hóa, các trường học, tổ dân phố, cơ quan, doanh nghiệp... trên địa bàn thành phố Điện Biên Phủ và huyện Điện Biên, hứa hẹn sẽ là một đêm diễu hành với nhiều sắc màu rực rỡ.
4. Không gian văn hóa vùng cao chú trọng giới thiệu không gian ẩm thực truyền thống các dân tộc; không gian phiên chợ, các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng độc đáo của các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh; giới thiệu không gian sắc màu văn hóa, các hoạt động cộng đồng của đồng bào các dân tộc tỉnh Điện Biên; tổ chức các chương trình văn nghệ, giới thiệu dân ca, dân vũ, dân nhạc truyền thống... (Ban tổ chức thực hiện chấm điểm, xếp loại, trao giải đối với không gian sắc màu văn hóa của các huyện, thị xã, thành phố).
5. Phương châm của Lễ hội là hướng về cộng đồng các dân tộc trong tỉnh, tạo điều kiện cho người dân và du khách được thưởng thức, tham gia và trải nghiệm trực tiếp các hoạt động trong khuôn khổ Lễ hội. Vai trò của đội ngũ diễn viên quần chúng, nghệ nhân dân gian được quan tâm nâng cao. Ban tổ chức đã chú trọng tổ chức song hành các hoạt động trên sân khấu với nhiều hình thức sinh hoạt văn hóa, giao lưu thể thao phong phú, mang tính cộng đồng cao với chủ thể là nhân dân và du khách như: Phiên chợ vùng cao, giao lưu các môn thể thao dân tộc, trò chơi dân gian... Qua đó tạo nên một không gian lễ hội, một ngày hội chung cho đồng bào các dân tộc Điện Biên và bạn bè, du khách thập phương. Đây cũng là yếu tố quan trọng để duy trì sức sống lâu bền cho Lễ hội Hoa Ban trong dòng chảy văn hóa chung của Điện Biên thời kỳ hội nhập và phát triển.
6. Lễ hội sẽ khai mạc vào ngày 12/3/2022, gắn với sự kiện 13/3/1954, là ngày mở màn chiến dịch Điện Biên Phủ. Hòa chung không khí hướng về những tháng năm lịch sử, Lễ hội tổ chức nhiều hoạt động gợi lại những năm tháng không thể quên, tiêu biểu như thi Đẩy Xe đạp thồ, thi Tải đạn. Hình ảnh xe đạp thồ và dân công tải đạn trong chiến dịch đã trở thành biểu tượng cho sức mạnh toàn dân, góp phần quan trọng vào thắng lợi của chiến dịch sẽ được tái hiện lại qua các màn tranh tài. Tham dự môn thi không chỉ là các vận động viên mà còn dành không gian cho Nhân dân và du khách cùng tham gia trải nghiệm. Đây sẽ là một góc trải nghiệm thú vị, ấn tượng của Lễ hội với ý nghĩa gắn kết lịch sử và hiện tại.
7. Công tác tổ chức Lễ hội còn nhận được sự chung tay, tham gia của các tổ chức và cá nhân, trong đó Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tham mưu đẩy mạnh xã hội hóa thông qua vận động tài trợ bằng nhiều hình thức. Ban tổ chức cũng sẽ phối hợp với các đơn vị tổ chức sự kiện chuyên nghiệp trong và ngoài tỉnh nhằm tổ chức thành công Lễ hội Hoa Ban và Cuộc thi Người đẹp Hoa Ban năm 2022.
